Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Data publikacji: 24.03.2023 r.
Najczęściej stosowaną metodą weryfikacji kompetencji kandydata podczas rozmowy kwalifikacyjnej jest wywiad behawioralny. Podpowiadamy, jak się do niego przygotować.
Na podstawie typowej rozmowy kwalifikacyjnej pracodawca może przewidzieć około 10% zachowań swoich pracowników, a dzięki wywiadowi behawioralnemu – ponad 50%. Pytania behawioralne dotyczą tego, w jaki sposób zachowaliśmy się w danej sytuacji i jaki był rezultat naszych działań. Zwykle zaczynają się od słów „Proszę opowiedzieć o sytuacji, w której….”.
W odpowiadaniu na pytania behawioralne pomocne jest zastosowanie modelu STAR, który jest skrótem powstałym z pierwszych liter angielskich nazw czterech obszarów koniecznych do ujęcia w odpowiedzi:
Wywiad behawioralny sprawdza najczęściej cztery grupy kompetencji: umiejętności adaptacyjne i odporność na stres, umiejętności komunikacyjne i współpracy, umiejętności przywódcze oraz motywację i wartości.
1. ADAPTACJA I ODPORNOŚĆ NA STRES
Pytania behawioralne sprawdzające odporność na stres i umiejętność adaptacji koncentrują się wokół możliwości pracy w warunkach napięcia, zmian i presji. Rekruter badający ten zakres kompetencji u potencjalnego pracownika może zaproponować następujące tematy wypowiedzi:
Udzielając odpowiedzi, warto używać sformułowań: znajduję rozwiązania, skupiam się na faktach/celu, znajduję sposoby rozładowania emocji poza pracą.
Pracodawcy chętnie weryfikują te umiejętności, ponieważ dzięki temu są w stanie ocenić łatwość przystosowywania się do warunków pracy, elastyczność we współpracy, konstruktywne reagowanie na zmianę. Największe znaczenie ta grupa umiejętności ma w miejscach charakteryzujących się zmiennym, dynamicznym i mało przewidywalnym środowiskiem pracy, jak również tam, gdzie jest niezbyt jasno określony zakres obowiązków lub nasza praca wiąże się z dużą odpowiedzialnością lub/i dyspozycyjnością.
2. KOMUNIKACJA I WSPÓŁPRACA
Pytania behawioralne sprawdzające umiejętności komunikacyjne koncentrują się na poszukiwaniu zachowań świadczących o zdolności do klarownego przedstawiania celów i potrzeb, doceniania pracy innych oraz słuchania i rozumienia współpracowników.
Pytania behawioralne sprawdzające kompetencje z tej grupy brzmią najczęściej tak:
Przykładowe sformułowania klucze, które powinny znaleźć się w odpowiedziach weryfikujących umiejętności z tej grupy, to: skupienie na celu zadania, nieprzywiązywanie się do swojego pomysłu oraz rozwijanie koncepcji współpracowników, docenianie innych członków zespołu, motywowanie ich w trudnych momentach.
Pracodawcy chętnie sprawdzają umiejętności dobrej komunikacji i współpracy, ponieważ odpowiadają one za atmosferę pracy i jej efektywność, zwiększają zaangażowanie członków zespołu i jego rozwój. Ta grupa umiejętności jest bardzo uniwersalna. Zdecydowana większość z nas pracuje w zespołach, jednak dobra współpraca jest szczególnie istotna tam, gdzie pracujemy w oparciu o wspólny cel czy też musimy osiągnąć szybki rezultat.
3. UMIEJĘTNOŚCI PRZYWÓDCZE
Pytania behawioralne weryfikujące umiejętności przywódcze dotyczą zachowań świadczących o świadomości swojego wpływu na innych oraz umiejętności zarządzania zmianą i kryzysem. Przykładowe pytania behawioralne, które służą weryfikacji umiejętności przywódczych, to:
W tym przypadku sformułowania klucze to: próba wypracowania wspólnego stanowiska w obliczu kryzysu, rozwiązanie ważnego problemu, ustalenie priorytetów, wspieranie i motywowanie zespołu.
Pracodawcy chętnie weryfikują umiejętności przywódcze zwłaszcza tam, gdzie na stanowisku, na które odbywa się rekrutacja, potrzebne są: myślenie strategiczne, dostrzeganie i rozwijanie talentów, budowanie motywacji i zaangażowania, wdrażanie zmiany.
4. MOTYWACJA I WARTOŚCI
Pytania behawioralne, których celem jest weryfikacja motywatorów i systemu wartości, koncentrują się na poszukiwaniu zachowań świadczących o zaangażowaniu w pracę, świadomości priorytetów, spójności w zachowaniu oraz na świadomym planowaniu własnego rozwoju zawodowego.
Przykładowe pytania behawioralne, których celem jest sprawdzenie motywacji, mogą brzmieć:
System motywacji jest weryfikowany również przez klasyczne pytania podczas rozmowy kwalifikacyjnej, takie jak:
Jako powszechnie stosowane narzędzia służące weryfikacji systemu wartości i motywacji należy wymienić również: okres próbny, rekomendacje do CV, zbieranie opinii o kandydacie w otoczeniu, klauzule/regulaminy wypełniane przy przyjęciu do pracy oraz sprawdzenie aktywności kandydata w mediach społecznościowych.
Motywacja oraz system wartości są weryfikowane przez pracodawców, ponieważ wpływają one na organizację systemu pracy, budowanie systemów motywacyjnych i zaangażowania w pracę, etykę i standardy pracy, jak również dbałość o atmosferę pracy.
Badania potwierdzają, że prawie 90% osób idzie na rozmowę o pracę bez przygotowania, przez co drastycznie obniża swoje szanse na zatrudnienie. Jako powody osoby te wskazują: brak czasu, przekonanie, że „jakoś tam będzie” i że „zawsze idę na żywioł”. Tymczasem dobre przygotowanie do rozmowy kwalifikacyjnej daje możliwość przeanalizowania swojego doświadczenia zawodowego i poznania swoich mocnych stron, a następnie udzielenia odpowiedzi na pytania na podstawie tej wiedzy.
Warto podkreślić, że celem odpowiedniego przygotowania się do rozmowy kwalifikacyjnej nie jest „oszukiwanie systemu”. Dobre przygotowanie daje możliwość wnikliwego przyjrzenia się swojemu doświadczeniu zawodowemu, podkreślenia mocnych stron i budowania odpowiedzi na pytania w oparciu o tę wiedzę. Bycie autentycznym podczas spotkania rekrutacyjnego jest absolutnie największą wartością.