treść strony

Patrzą w kosmos ze szkolnej ławki

Jak zważyć planetę na odległość i w co jest wyposażona baza kosmiczna na Marsie? Uczniowie dowiadują się tego dzięki scenariuszom lekcji przygotowanym przez Centrum Badań Kosmicznych.

  • fot. Szymon Łaszewski

  • Aleksandra Grzegorczyk

    fot. Szymon Łaszewski

  • dr Ryszard Gabryszewski

    fot. Szymon Łaszewski

– Wybrałem temat o egzoplanetach, czyli planetach pozasłonecznych – mówi Sławomir Miernicki, nauczyciel fizyki w I LO im. Bolesława Prusa w Siedlcach i pasjonat astronomii. Jego szkoła wzięła udział w pilotażu Programu Szkół Kosmicznych, który został przygotowany przez Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie. Dzięki tej inicjatywie nauczyciele w sześciu szkołach w Polsce oraz dwóch w Holandii przeprowadzili lekcje według scenariuszy opracowanych przez naukowców z Centrum Badań Kosmicznych PAN oraz specjalistów z Polskiej Agencji Kosmicznej. – Jeden z moich uczniów przygotował prezentację o egzoplanetach z wykorzystaniem materiałów multimedialnych, którą potem przedstawił na lekcji. Następnie wiedza i umiejętności uczniów zostały sprawdzone z wykorzystaniem aplikacji do robienia wirtualnych quizów. Młodzież czuła się, jakby brała udział w teleturnieju, zaangażowała się w temat. Ten sam schemat zastosowaliśmy na lekcji o aktywności słonecznej. W sumie przeprowadziłem pięć takich zajęć – podkreśla Miernicki. I komentuje: – Ta forma nauczania jest atrakcyjna i dla uczniów, i dla nauczycieli, bo tematy lekcji nie tylko wpisują się w podstawę programową, ale też przekazują ją w bardziej interaktywnej formie, opartej na nowych technologiach i działaniu projektowym. Pokazują też, jak ważna jest interdyscyplinarność, bo scenariusze można wykorzystywać na różnych przedmiotach: od fizyki przez biologię i chemię po geografię.

Z powyższym stwierdzeniem zgadza się dr Ryszard Gabryszewski z CBK PAN, pomysłodawca i koordynator Programu Szkół Kosmicznych. – Scenariusze lekcji powstały, by obudzić w młodych ludziach ciekawość, skłonić do poznawania świata w oparciu o badania naukowe, rozwijać ich umiejętności miękkie oraz inspirować do podjęcia w przyszłości pracy w obszarze nauki i sektorów innowacyjnych – zaznacza dr Gabryszewski.

– Sektor kosmiczny prężnie się rozwija i cały czas jest w nim zapotrzebowanie na różnego rodzaju specjalistów. Chcemy pokazać młodym, że ta ścieżka jest dla nich dostępna i atrakcyjna – dodaje Aleksandra Grzegorczyk z CBK PAN, która również pracowała przy tworzeniu programu. Zanim młodzi ludzie zaaplikują do pracy w NASA, mogą już w szkole ponadpodstawowej dowiedzieć się np.: jak zważyć planetę na odległość, w jaki sposób światło zanieczyszcza sferę niebieską czy też w co jest wyposażona baza kosmiczna na Marsie. Scenariusze podzielone są na bloki tematyczne i dotyczą astronomii, eksploracji bliskiej przestrzeni kosmicznej i misji kosmicznych oraz obserwacji Ziemi.

Aleksandra Grzegorczyk zaznacza, że nie było łatwo je przygotować. – Nie zawsze dobry naukowiec jest też dobrym dydaktykiem. Musieliśmy skłonić naszych najlepszych badaczy, by przekazali swoją zaawansowaną wiedzę w sposób czytelny dla laika. Udało nam się stworzyć zrozumiałe i atrakcyjne narzędzie – podkreśla. Na atrakcyjność lekcji prowadzonych według tych scenariuszy wpływa wykorzystanie narzędzi technologii informacyjnej. Na zajęciach pojawiają się więc takie elementy, jak: filmy edukacyjne, Stellarium, czyli komputerowe planetarium, program Google Earth i Google Mars, mapy i animacje czy interaktywne symulacje zjawisk fizycznych. Ponadto w czasie lekcji wykorzystywane są elementy pracy w grupie, metoda projektu oraz metoda lekcji odwróconej, w której to uczniowie samodzielnie przygotowują się w domu do zajęć na zadany temat. – To metody aktywizujące uczniów, rozwijające ich kompetencje miękkie.

Scenariusze rozbudzają też kreatywność nauczycieli, którzy dostają gotowy produkt, ale łatwo mogą go dopasować i modyfikować według własnych upodobań i zdolności pedagogicznych – zauważa dr Gabryszewski. Jednak przyznaje, że nie wszyscy nauczyciele są chętni do pracy ze scenariuszami CBK: – Niestety, polskie szkoły po prostu realizują przeładowane programy nauczania. To nie zachęca do wychodzenia poza schemat. My zaś proponujemy narzędzie, które nie tylko dostarcza wiedzy, ale też kluczowych kompetencji. A wszystko z wykorzystaniem tak fascynujących zagadnień, jakimi są astronomia czy badania kosmiczne. Konsorcjum projektowe będzie prowadziło rozmowy ze szkołami, w których wykonywano pilotaż, aby określić możliwości wdrożenia programu.

Program Szkół Kosmicznych przygotowało Centrum Badań Kosmicznych PAN w Warszawie. Partnerami projektu były: Muzeum Nauki NEMO w Amsterdamie w Holandii, Centrum Nauki NOESIS w Salonikach w Grecji, Ośrodek Edukacji Informatycznej i Zastosowań Komputerów w Warszawie oraz Polska Agencja Kosmiczna. Przedsięwzięcie realizowano w ramach programu Erasmus+ w sektorze Edukacja szkolna (Akcja 2. Partnerstwa strategiczne) w terminie od 1 października 2019 r. do 30 września 2022 r. Kwota unijnego dofinansowania: 269 220 euro.

Zainteresował Cię ten tekst?
Przejrzyj pełne wydanie Europy dla Aktywnych 3/2022: