Aktualności

W 2022 r. mija 35 lat od uruchomienia przez Unię Europejską programu, znanego obecnie pod nazwą Erasmus+, którego celem było podnoszenie jakości kształcenia poprzez współpracę międzynarodową. Jednocześnie świętujemy ćwierćwiecze polskiego uczestnictwa w tej inicjatywie. To dobry moment, żeby spojrzeć na dokonania programu, a raczej na osiągnięcia jego uczestników (uczelni, pracowników, studentów), i pokusić się o podsumowanie jego rezultatów.

Publikacja „Erasmus+ 2014-2020 a umiędzynarodowienie polskich uczelni” składa się z trzech części, a jej trzonem są opisy dobrych praktyk dotyczących realizacji programu, zebranych od polskich uczelni. Oprócz tego w opracowaniu znaleźć można dane statystyczne obrazujące skalę oddziaływania programu oraz szersze spojrzenie na umiędzynarodowienie polskiego szkolnictwa wyższego.

Opracowanie dostępne jest do pobrania w Czytelni FRSE: „Erasmus+ 2014-2020 a umiędzynarodowienie polskich uczelni”.

Erasmus+ w latach 2014-2020

W sektorze Szkolnictwo wyższe w latach 2014-2020 Erasmus+ wspierał międzynarodową współpracę uczelni, umożliwiał wyjazdy studentów za granicę na studia i praktyki stanowiące część ich ścieżki kształcenia w uczelni macierzystej, ułatwiał mobilność pracowników szkół wyższych, a także stwarzał uczelniom możliwość udziału w międzynarodowych projektach.

Program obejmował głównie 34 państwa (27 krajów członkowskich Unii Europejskiej oraz Islandię, Liechtenstein, Norwegię, Macedonię Północną, Serbię, Turcję i Wielką Brytanię), ale był również otwarty dla partnerów na całym świecie.

Całkowity budżet Erasmusa+ w latach 2014-2020 wynosił 14,7 mld euro, co stanowiło 40-procentowy wzrost w stosunku do poprzedniej edycji unijnych programów z dziedziny edukacji. Na obszar szkolnictwa wyższego przeznaczono prawie połowę tych funduszy. Warto również zauważyć, że kwota dla Polski corocznie wzrastała – od 44 milionów w roku 2014 do ponad 90 milionów euro w 2020 r. Żeby zobrazować skalę oddziaływania programu, dodajmy, że w latach 2014-2020 z Erasmusa skorzystało blisko 300 polskich uczelni, ponad 100 tys. studentów i ponad 50 tys. pracowników szkół wyższych z naszego kraju.

Dobre praktyki

Program Erasmus+ to nie tylko jego flagowy komponent, czyli mobilności kadry i studentów, ale również projekty międzynarodowe wzmacniające współpracę, badania i rozwój. Polskie uczelnie uczestniczą w Partnerstwach strategicznych, prowadzą Katedry Jean Monnet, a jedenaście polskich szkół wyższych włączyło się w ambitny i wizjonerski program Uniwersytetów Europejskich. Inicjatywy te przekładają się na rozpoznawalność (widoczność) polskich instytucji edukacyjnych na arenie międzynarodowej.

W 2021 r. Narodowa Agencja Programu Erasmus+ i Europejskiego Korpusu Solidarności poprosiła polskie uczelnie o podzielenie się dobrymi praktykami wypracowanymi podczas realizacji projektów w latach 2014-2020. Swoje opinie przekazały zarówno największe ośrodki akademickie w kraju, jak i uczelnie lokalne, o mniejszej liczbie studentów, jednostki publiczne i niepubliczne, o różnym stopniu szeroko rozumianego umiędzynarodowienia, działające w różnorodnych obszarach tematycznych. Wśród nich były uczelnie mundurowe, medyczne, artystyczne, uniwersytety i wyższe szkoły zawodowe. Pozwoliło to na ukazanie różnorodności związanej z implementacją rozwiązań sprawdzonych w działaniu.

Uczelnie dostrzegają nie tylko wartość programu płynącą z wymian, ale i jego znaczenie dla rozwoju całej instytucji, doceniając także szanse, które stwarza w obszarze umiędzynarodowienia szkolnictwa wyższego. Przedstawiciele wszystkich badanych instytucji przyznali, że udział w programie przyczynił się do podniesienia poziomu internacjonalizacji ich uczelni. Wpływ Erasmusa widoczny jest nie tylko w działaniach bezpośrednio związanych z jego realizacją, o czym można przekonać się dzięki publikacji powstałej na podstawie badania. Ukazane w niej dobre praktyki podzielono na sześć głównych obszarów tematycznych:

• kompetencje wielokulturowe;
• promocja;
• rozwiązania dla studentów zagranicznych;
• nauka i dydaktyka;
• synergia i partnerstwa;
• organizacja pracy uczelni.

Udział w programie Erasmus+ pomaga młodym ludziom w rozwinięciu kompetencji kluczowych, wśród nich ważne miejsce zajmuje wielojęzyczność i umiejętność sprawnego poruszania się w wielokulturowym środowisku. Uczelnie dostrzegają wagę programu w tym zakresie – wszyscy uczestnicy badania wskazali korzyści płynące dla studentów w tym obszarze jako jedną z głównych zalet uczestnictwa w programie Erasmus+.

Wszystkie wskazane przez uczelnie dobre praktyki przyczyniają się do rozpowszechniania rezultatów programu, jego promocji, a także zwiększenia widoczności danej placówki edukacyjnej, nie tylko w Polsce, ale i za granicą. W publikacji przedstawiono przykłady związane bezpośrednio z działaniami upowszechniającymi rezultaty programu i/lub nakierowanymi na zwiększenie udziału studentów danej uczelni w programie.

Dla niektórych uczelni uczestnictwo w programie Erasmus+ stało się przyczynkiem i inspiracją do wypracowania nowych programów studiów (w tym programów podwójnego dyplomowania), poszerzenia oferty edukacyjnej w językach obcych, w konsekwencji umacniając zarówno komponent dydaktyczny w uczelni, jak i jej pozycję na arenie międzynarodowej.

Dzięki udziałowi w programie Erasmus+ w wielu szkołach wyższych rozwinął się również obszar naukowo-badawczy.

Dla wielu uczelni udział w programie Erasmus+ stał się początkiem długofalowej współpracy z partnerami, wykraczającej poza ramy inicjatywy. Przyczynił się do rozwoju sieci współpracy akademickiej, był inspiracją i stworzył fundamenty do realizacji wspólnych projektów oraz pozyskiwania funduszy – z programu Erasmus+ (np. Partnerstwa strategiczne, Uniwersytety Europejskie), jak i z innych źródeł (np. programu Fulbrighta, Funduszu Wyszehradzkiego czy programu RITA – Przemiany w Regionie).

Warto zwrócić uwagę, że postanowienia Karty Erasmusa dla szkolnictwa wyższego (ECHE), obowiązującej w latach 2021-2027, jeszcze silniej wiążą program z misją i strategią umiędzynarodowienia uczelni. Erasmus+ został uznany za podstawowe narzędzie praktycznego wdrażania umiędzynarodowienia w Europejskiej Strategii na rzecz Uniwersytetów.

Konkretne przykłady dobrych praktyk, które mogą być inspiracją dla uczelnianych koordynatorów programu Erasmus+ oraz kierownictwa uczelni, znaleźć można w publikacji „Erasmus+ 2014-2020 a umiędzynarodowienie polskich uczelni”.