Aktualności

Pani Maria, emerytowana architektka, przez kilka miesięcy uczęszczała na zajęcia w lokalnym klubie seniora. Mimo otwartości i chęci działania wracała z nich z rozczarowaniem. Proste zadania plastyczne, zajęcia w grupie, gdzie część osób zmaga się z demencją, nie były dla niej wystarczające. – Miłe, ale chyba nie dla mnie. (...) Czułam się trochę jak w przedszkolu... – mówi z żalem. Tęskni za intelektualnym wyzwaniem, rozmowami, w których może coś tworzyć i wymieniać się myślami. Chciałaby poznawać nowe kierunki w architekturze, analizować współczesne projekty – we własnym tempie i zgodnie ze swoimi zainteresowaniami. Co jej zaproponować? Rozwiązaniem może być tutoring senioralny – metoda rozwoju oparta na relacji, refleksji i indywidualnych potrzebach.
Tutoring to proces indywidualnego towarzyszenia w rozwoju, stosowany głównie w pracy z młodzieżą i studentami. Bazuje na relacji mistrz – uczeń, ale w nowoczesnym wydaniu bliżej mu do partnerskiego dialogu niż do akademickiego przekazu wiedzy. Tutor dzieli się swoją pasją naukową, inspiruje, pomaga rozwijać myślenie i kształtować własną drogę edukacyjną czy życiową. [Szerszą definicję tutoringu można znaleźć w artykułach na platformie EPALE, wystarczy wpisać do wyszukiwarki hasło „tutoring”, epale.ec.europa.eu/pl].  
A jeśli podopiecznym jest senior?
Choć w Polsce działają uniwersytety trzeciego wieku, to nikt nie prowadzi systemowego tutoringu dla seniorów. A przecież warto stworzyć przestrzeń dla „tutoringu trzeciego wieku” – partnerskiego wsparcia edukacyjnego dopasowanego do potrzeb i potencjału osób w późnej dorosłości.
Wielu seniorów – podobnie jak pani Maria – stopniowo traci to, co według prof. Martina Seligmana buduje dobrostan: pozytywne emocje (P), zaangażowanie (E), relacje (R), sens (M) i osiągnięcia (A) [więcej o modelu PERMA w tutoringu: „Trzy kroki do autentyczności. Przegląd narzędzi tutorskich”, 
bit.ly/41ZxrZi]. Po przejściu na emeryturę osoby starsze często skarżą się, że brakuje im zadań dających poczucie zaangażowania, ludzi do inspirujących rozmów czy dumy z osiągniętych celów i postępów.
Tutoring może odpowiedzieć na te potrzeby. Daje przestrzeń do rozwoju, działania i wyrażania siebie – w relacji z drugim człowiekiem, który słucha, wspiera i zachęca do refleksji. A wszystko to w wersji spersonalizowanej: dopasowanej do oczekiwań i możliwości.
Jak mogą wyglądać spotkania z tutorem?
Wyobraźmy sobie, że pani Maria regularnie spotyka się z nauczycielem akademickim z wydziału architektury. Ich rozmowy mają charakter partnerski. Pomiędzy spotkaniami czyta polecone teksty, ogląda wykłady i wystawy, pisze esej o zrównoważonym budownictwie i otrzymuje informację zwrotną. Omawia z tutorem projekty ze swojego dorobku, analizuje różnice pokoleniowe w rozumieniu przestrzeni. Odzyskuje poczucie sensu, dumę z kompetencji, chęć do działania.
W pracy z osobami starszymi świetnie sprawdzają się klasyczne narzędzia tutoringu:
esej tutorski – krótka praca pisemna, w której senior porządkuje myśli wokół zagadnień naukowych lub ważnych życiowo (np. „Co bym powiedział sobie, gdybym znów miał 20 lat”);
pytania sokratejskie – rozwijają myślenie
krytyczne i zachęcają do wspólnego poszukiwania odpowiedzi [więcej na: bit.ly/4oYKGn1];
wykres „flow” – pomaga dopasować wyzwania do możliwości, unikając zbyt łatwych lub zbyt trudnych zadań [więcej na: bit.ly/41wSfHr];
tabela wartości – wspiera w określaniu, co jest naprawdę ważne i jak to przekłada się na codzienne decyzje.
Jeśli potrafisz słuchać, pytać, inspirować i dzielić się doświadczeniem – masz już podstawy, by jako tutor towarzyszyć seniorowi w edukacyjnej przygodzie. Jeśli wzbogacisz ten warsztat o narzędzia tutorskie i wiedzę na temat uczenia się w późnej dorosłości – możesz pomóc odzyskać sens, sprawczość i radość poznawania tym, których często się pomija, przygotowując edukacyjną ofertę. 

*Barbara Habrych – pedagożka, ekspertka HR, trenerka biznesu i edukacji. Specjalistka ds. rekrutacji i rynku pracy, procesów HR, uczenia się dorosłych, tutoringu, doradztwa zawodowego oraz rozwijania kompetencji przyszłości.

Zainteresował Cię ten tekst?
Przejrzyj pełne wydanie Europy dla Aktywnych 3/2025: