Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji
Data publikacji: 23.09.2025 r.
– Wierzę w pracę organiczną, która powoli zmienia ludzi i funkcjonowanie systemu – mówi Krzysztof Wilczek ze Stowarzyszenia „DROGA”, kierownik projektu mającego na celu przeciwdziałanie mowie nienawiści
Zdarza się panu kogoś obrazić?
Serce mówi, że nie, a rozum, że niestety tak. Wydaje mi się, że trudno znaleźć osoby, które nawet nieintencjonalnie kogoś nie obraziły. Żyjemy w świecie napięć społecznych i ekonomicznych, konflikty czy różnice zdań są nieuniknione.
Czy świadomość tych zjawisk stała się inspiracją do powstania waszego stowarzyszenia?
Sądzę, że długa nazwa naszej organizacji – Stowarzyszenie Wspierania Działań na rzecz Osób Potrzebujących Pomocy „DROGA” – pokazuje jej początki, ale i kierunek, w którym podążamy. Kiedy w 2015 r. zakładaliśmy stowarzyszenie, zajmowaliśmy się wsparciem osób potrzebujących pomocy, zagrożonych wykluczeniem społecznym, koncentrując się na pomocy ofiarom przemocy domowej i osobom uzależnionym. Z czasem okazało się, że potrzebujących pomocy w różnych obszarach przybywa, co wymaga od nas zdobycia nowych umiejętności i rozbudowy potencjału organizacyjnego. Stąd pomysł na realizację projektu w obszarze przeciwdziałania mowie nienawiści – w Polsce wciąż brakuje instytucji, które systemowo zajmowałyby się tą tematyką! Obecnie jesteśmy organizacją, która skupia wielu specjalistów, m.in. psychologów, terapeutów, prawników, co pozwoliło nam znacznie rozszerzyć katalog wsparcia, m.in. o pracę z osobami współuzależnionymi, ofiarami przemocy cyfrowej i mowy nienawiści.
Jeśli chodzi o tzw. przestępstwa z nienawiści, o jakiej skali mówimy? Wydaje mi się, że za 90% przestępstw stoi mowa nienawiści...
Mowa nienawiści to pojęcie prawne oznaczające używanie języka w celu wzbudzania lub usprawiedliwiania nienawiści, dyskryminacji i przemocy wobec określonych osób czy grup. Często mamy z nią do czynienia w mediach społecznościowych, bywa też (niestety) społecznie akceptowana. Co gorsza, może stanowić wstęp do przestępstw z nienawiści – czynów karalnych motywowanych uprzedzeniami.
Dlaczego na partnera projektu poświęconego przeciwdziałaniu mowie nienawiści wybraliście organizację z Turynu?
Po pierwsze, Lab.In.S. to doświadczona organizacja, która w przeszłości realizowała podobne inicjatywy. Po drugie, pracują w niej również eksperci ds. narracji wizualnej, którzy wspomagali nas w przygotowaniu kampanii społecznej. Przy okazji warto dodać, że samorząd Piemontu [stolicą Piemontu jest Turyn – przyp. red.] przyjął jedyną w Unii Europejskiej lokalną ustawę w zakresie przeciwdziałania mowie nienawiści.
Jak przebiegała wasza współpraca?
Spotykaliśmy się regularnie: w Olsztynku, Olsztynie, w Turynie, online. Uczyliśmy się od siebie nawzajem, a nasze kompetencje się uzupełniały. Jednym z owoców współpracy jest program komunikacji z osobami dotkniętymi przestępstwami z nienawiści, przygotowany z myślą o przedstawicielach sektora edukacji dorosłych. Jego celem jest zwiększenie wrażliwości na potrzeby ofiar oraz unikanie wtórnej wiktymizacji.
Kto był beneficjentem projektu?
Głównie przedstawiciele organizacji pozarządowych, organów ścigania i samorządowców. Projekt polegał na stworzeniu koalicji organizacji, które chcą rozbudowywać swój potencjał w zakresie przeciwdziałania mowie nienawiści. Udział w przedsięwzięciu wzięli m.in. reprezentanci Komendy Wojewódzkiej Policji w Olsztynie, Federacji Organizacji Socjalnych Województwa Warmińsko-Mazurskiego, Stowarzyszenia „Kobieta na PLUS” oraz „Nigdy Więcej”.
Udało się wam znaleźć jakieś antidotum na mowę nienawiści?
Nie sądzę, by to było możliwe. Myślę, że powinniśmy robić swoje jako organizacja pozarządowa, tzn. edukować i pomagać zarówno ofiarom, jak i organizacjom edukacji dorosłych. Nasze doświadczenia pokazują, że jest wiele do zrobienia w zakresie regulacji prawnych i organizacji systemu. My dokładamy swoją cegiełkę poprzez szkolenia. Osobiście wierzę w organiczną pracę, która powoli, czasami niezauważalnie, zmienia ludzi i funkcjonowanie systemu. Każde nowe, lepsze rozwiązanie, które będzie wspierać ten proces, to sukces.
Projekt „Podnoszenie potencjału organizacyjnego i zasobów ludzkich w zakresie świadczenia oddolnych usług dla ofiar mowy nienawiści” został zrealizowany w ramach Akcji 2. programu Erasmus+ w sektorze Edukacja dorosłych i miał na celu wsparcie lokalnych społeczności i organizacji w walce z mową nienawiści i edukację na ten temat. W jego ramach powstały narzędzia edukacyjne ułatwiające reagowanie na to zjawisko. Zorganizowano też szkolenia, podczas których uczestnicy poznawali metody pedagogiczne, językowe i prawne pomocne w przeciwdziałaniu przestępstwom motywowanym uprzedzeniami. Czas trwania projektu: 1.11.2023 r. – 30.04.2025 r.
Dofinansowanie: 60 000 euro. Więcej na: www.stowarzyszeniedroga.com.pl