Wsparcie rówieśnicze w zakresie zdrowia psychicznego młodzieży (peer support) – Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego

Raport z wizyty w Wielkiej Brytanii

Przedstawiony dokument powstał na podstawie sprawozdań indywidualnych uczestników wizyty studyjnej. Zawiera opis działań, spostrzeżenia i rekomendacje uczestników, które będą wykorzystane w procesie tworzenia Metody wsparcia. Dokument jest obecnie w wersji wstępnej, która będzie aktualizowana:

Raport z wizyty [PDF]

Wizyta do Wielkiej Brytanii

W dniach od 31 marca do 5 kwietnia 2025 roku, zgodnie z założeniami projektu, odbyła się wizyta studyjna do Wielkiej Brytanii. W składzie delegacji byli przedstawiciele Lidera (Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji), oraz Partnerów projektu (Ministerstwo Edukacji Narodowej i Fundacja „Instytut Edukacji Pozytywnej”), przedstawiciele Rady Ekspertów sprawującej całościowy nadzór nad przebiegiem merytorycznym prac w projekcie, na czele z Panią Minister Pauliną Piechną-Więckiewicz, oraz przedstawiciele Grupy Liderów Merytorycznych odpowiedzialnej za opracowanie innowacyjnej metody pracy profilaktyczno-wychowawczej w zakresie działań na rzecz zdrowia psychicznego młodzieży opartej o podejście peer support. Celem wizyty była wymiana doświadczeń pomiędzy uczestnikami a instytucjami przyjmującymi, analiza przykładów związanych z działalnością na rzecz zdrowia psychicznego młodzieży, w tym opracowywania założeń koncepcyjnych do programów wsparcia, analiza uwarunkowań formalno-prawnych, wymiana i upowszechnianie narzędzi i materiałów, które pozwoliłyby na uzyskanie praktycznych informacji w obszarze wsparcia psychicznego młodzieży.

Program wizyty studyjnej, przygotowany we współpracy z partnerami brytyjskimi z Global Learning Assotiation oraz British Council, przewidywał spotkania z około 10 instytucjami mającymi doświadczenie we wdrażaniu działań związanych ze wsparciem zdrowia psychicznego młodzieży w tym w szkołach w Bexeley i w Lincoln. Poniżej przedstawiamy krótki opis kilku spotkań w brytyjskich instytucjach.

Bexley Grammar School 
Program rozpoczął się od szeregu spotkań w Bexley Grammar School, Wellington https://www.bexleygs.co.uk/. Jest to koedukacyjna szkoła średnia o statusie akademii w Welling, w londyńskiej dzielnicy Bexley. Przyjmuje chłopców i dziewczęta w wieku 11-18 lat, którzy zdali egzamin eleven plus. Uczestnicy delegacji z Polski zapoznali się z autorskim i efektywnym i programem Peer Mentor stosowanym w szkole, który stanowi jeden z głównych elementów wspomagających budowanie poczucia bezpieczeństwa i przynależności wśród uczniów. Program opiera się na relacji rówieśniczej uczniów, przy istotnym wsparciu dorosłych czuwających nad przebiegiem całego procesu. W Bexley polska delegacja uczestniczyła w spotkaniach z dyrektorem Hugh Gilmore, nauczycielami i uczniami, którzy opowiadali o swoich doświadczeniach w roli mentorów jak i podopiecznych. Podczas wizyty uczestnicy poznali zasady i sposób działania specjalnego programu obowiązującego w każdej szkole brytyjskiej pn. Safeguarding and Child Protection Policy, który koncentruje się na bezpieczeństwie uczniów.

Lincoln Christ's Hospital School 
Podobny program wsparcia rówieśniczego został także wdrożony w szkole średniej Lincoln Christ's Hospital School w Lincoln https://lincolnchristshospitalschool.co.uk/index.html, gdzie delegacja miała również możliwość spotkania z uczniami, nauczycielami i dyrektorem Martinem Mckeown, który podkreślał, że szkoła przede wszystkim skupia się na tym, by wszyscy uczniowie, niezależnie od ich pochodzenia, osiągali swój pełny potencjał. Społeczność szkoły jest zjednoczona wspólnymi celami i wartościami, ujętymi w akronimie PROUD: Perseverance, Respect, Optimism, Unity, and Determination. Wartości te są osadzone we wszystkich aspektach akademii i społeczności, promując kulturę zaufania i szacunku. Uczniowie podkreślali podczas rozmów jak bardzo ważne dla wszystkich jest poczucie przynależności i zaufania. W szkole uczniowie również realizują program wsparcia rówieśniczego, pod opieką nauczycieli przewodników, który prowadzony jest od ok 10 lat, cieszy się dużym poważaniem i jest uznawany przez uczniów za bardzo pomocny.

Department for Education 
Kolejnego dnia, w Konsulacie Generalnym RP w Londynie, odbyło się ważne, merytoryczne spotkanie z przedstawicielami brytyjskiego ministerstwa edukacji - Department for Education, a także innymi gośćmi z Wielkiej Brytanii, w tym przedstawicielami Global Learning Assotiation. Spotkania pozwoliły na wymianę doświadczeń, profesjonalną dyskusję oraz poznanie brytyjskich rozwiązań w zakresie zdrowia i dobrostanu psychicznego młodzieży w środowisku szkolnym. Dzięki temu uczestnicy wizyty studyjnej mogą bardziej efektywnie wykorzystać brytyjskie przykłady i stosowane rozwiązania w opracowywaniu założeń koncepcyjnych programów wsparcia, w tym wypracowania dostosowanej do uwarunkowań społeczno-kulturowych w naszym kraju Metody Peer Support.

University of Lincoln 
Delegacja miała także możliwość odwiedzić szkoły wyższe, w tym University of Lincoln https://studentservices.lincoln.ac.uk/, gdzie poznano działanie Student Wellbeing Centre University of Lincoln. Program zapewnia wszelką możliwą pomoc i różne formy wsparcia studentom w każdej trudnej, akademickiej lub życiowej sytuacji. Inicjatywa daje przestrzeń, do rozmowy, do uzyskania porad i wskazówek w zakresie potrzeb czy obszarów takich jak wygląd ciała, niepokojące myśli i samookaleczenia, impulsywne działanie, lęki, prześladowania i/lub nadużycia seksualne, czy zaburzenia emocjonalne. Centrum zlokalizowane jest na kampusie, w sytuacjach kryzysowych lub krytycznych dostępne o każdej porze. Centrum wspomaga się szerokim gronem studentów wolontariuszy, którzy po przeszkoleniu stanowią pierwszą linię oparcia dla kolegów, szczególnie młodzieży z pierwszych lat akademickich, pierwszy raz z dala od domu.

Bishop Grosseteste University 
Bishop Grosseteste University https://www.bgu.ac.uk/ to drugi z publicznych uniwersytetów w Lincoln przewidziany w programie wizyty studyjnej. BGU został założony jako kolegium kształcenia nauczycieli w 1862 r., a uprawnienia do nadawania stopni naukowych i pełny status uniwersytetu uzyskał w 2012 r. Podczas spotkania uczestnicy wizyty zapoznali się z Mental Health Provision in Higher Education (Zapewnienie zdrowia psychicznego w szkolnictwie wyższym), gdzie szczególnie istotne dla polskiej delegacji okazały się elementy dotyczące oceny ryzyka samobójstwa i wsparcie zdrowia psychicznego. Uniwersytet zapewnia doradcę ds. zdrowia psychicznego dostępnego w godzinach pracy oraz doradcę ds. zdrowia psychicznego Twilight: dostępny od 18:00 do północy. Ponadto, BGU prowadzi szerokie zasoby online dostępne na stronie www.togetherall.com zarówno dla pracowników, jak i studentów. W sytuacjach kryzysowych w celu natychmiastowego wsparcia dostępne są Zespoły ds. zdrowia psychicznego. Jest także prowadzony program dobrego samopoczucia, tzw. Wellbeing Wednesday, obejmujący wydarzenia i zestaw narzędzi do utrzymania i rozwijania dobrego samopoczucia.

St Peter At Gowts Primary School 
Delegacja odwiedziła także szkołę podstawową St Peter At Gowts Primary School https://www.st-peter-gowts.lincs.sch.uk/, która jest przykładem, jak od wczesnych lat można pracować nad rozwijaniem potencjału młodych uczniów i wzmacnianiem ich relacji społecznych poprzez inkluzyjność i wzmacnianie nadziei. Szkoła stara się to osiągnąć, zapewniając bezpieczne, inspirujące i kreatywne środowisko nauki, w którym wszyscy mogą się rozwijać. Swoje sukcesy opierają na fundamencie wspólnych wartości i niezmiennie wysokich oczekiwań. Mottem szkoły jest zdanie: Poprzez wyzwania i wsparcie dążymy do doskonałości we wszystkim, co robimy. Podczas spotkania delegacja miała możliwość rozmowy z uczniami i nauczycielami a co warte podkreślenia, to nawet małe dzieci mówią, że ich szkoła nie opiera się na regułach lecz na wartościach i na nich budują poczucie bezpieczeństwa i przynależności. Żaden uczeń nie jest pozostawiony bez wsparcia lub pomocy, a uwaga nauczycieli jest skupiona na dostrzeganiu i rozwijaniu potencjału u każdego dziecka.

Lincoln City Foundation 
Podobny wydźwięk miała wizyta i spotkania z lokalną społecznością w Lincoln City Foundation https://www.lincolncityfoundation.com/, która jest miejscem otwartym dla wszystkich mieszkańców i interesującym wykorzystaniem popularności klubu sportowego. LCF prowadzi szereg działań, programów i projektów angażując wszystkie grupy wiekowe, w tym dzieci i młodzież, a także osoby znajdujące się w specjalnych potrzebach lub zagrożeniach. W rozmowie z przedstawicielami LCF wiele mówiło się o tym, ze ich działanie koncertuje się na tym, by wykorzystując markę i renomę Lincoln City Football Club, a także wykorzystując własny potencjał i wpływ kluczowych partnerów, inspirować, wzmacniać i pomagać osobom i społecznościom w poprawie ich dobrego samopoczucia fizycznego, społecznego i psychicznego.

Reasumując, wizyta studyjna była cenną okazją do wymiany doświadczeń i najlepszych praktyk w zakresie wsparcia rówieśniczego w zdrowiu psychicznym młodzieży, na różnych poziomach edukacyjnych, a także w różnych kontekstach. Uczestnicy delegacji mieli możliwość zapoznania się z różnorodnymi metodami i programami wsparcia, które mogą być w różnym zakresie zaadaptowane do polskiego systemu edukacji i w naszych społecznościach szkolnych.